Ο όρος πρόσφυγας, σύμφωνα και με τον Μεταναστευτικό Κώδικα (Ν. 4251/2014) συμπεριλαμβάνει τα πρόσωπα, πολίτες τρίτης χώρας ή ανιθαγενείς, οι οποίοι συνεπεία γεγονότων και  δικαιολογημένου φόβου διώξεως, βρίσκονται εκτός της χώρας της οποίας έχουν την υπηκοότητα. Ο φόβος δίωξης μπορεί να αφορά τη φυλή, τη θρησκεία, την εθνικότητα, τις πολιτικές πεποιθήσεις κ.λ.π. Κατά την είσοδό τους (παράνομη συνήθως) στη χώρα, τα άτομα αυτά, υποβάλλουν αίτημα για χορήγηση ασύλου, ήτοι αναγνώριση διεθνούς προστασίας στο πρόσωπό τους. Αν το αίτημά τους γίνει δεκτό, αποτελούν πλέον «αναγνωρισμένους πρόσφυγες», τελούν υπό καθεστώς διεθνούς προστασίας και τους παρέχονται δικαίωμα παραμονής στη χώρα επί τρία (3) έτη, πρόσβαση στην υγεία, την παιδεία και την κοινωνική ασφάλιση. Ενόσω δε, το αίτημά τους εκκρεμεί, δεν μπορούν να φύγουν από τη χώρα ακριβώς γιατί είναι πιθανό να χρίζουν διεθνούς προστασίας. Ο αναγνωρισμένος πρόσφυγας, εφοδιάζεται με ένα ειδικό διαβατήριο, το διαβατήριο Nansen, με το οποίο μπορεί να ταξιδέψει σε οποιαδήποτε από τα τις 116 χώρες που υπέγραψαν τη Διακήρυξη του 1951.

 

​

​

Ο όρος μετανάστης (πολιτικός, οικονομικός κ.λ.π.) από την άλλη πλευρά, εμπερικλείει άτομα τα οποία, για λόγους διαφορετικούς από αυτούς που αναφέρονται στον ορισμό του πρόσφυγα, εγκαταλείπουν οικειοθελώς τη χώρα τους με σκοπό να εγκατασταθούν αλλού, ενώ έχουν τη δυνατότητα να επιστρέψουν στη χώρα τους οποτεδήποτε θελήσουν, σε αντίθεση με τους πρόσφυγες, οι οποίοι δεν μπορούν να γυρίσουν στην πατρίδα τους αν δεν αλλάξει η επικρατούσα σε αυτή κατάσταση, ώστε να είναι ασφαλείς. Συνεπώς ο μετανάστης μπορεί και να επιστραφεί στη χώρα του, καθώς εκεί δεν κινδυνεύει.